Vooral scholen en verenigingen lopen nu tegen het feit aan dat steeds meer mensen heel bang worden van foto's en filmpjes. Ze zetten alles in facebook etc, maar als een ander een foto neemt, dan is er ineens een onoverkomelijk probleem. Het is een beetje de tijdgeest.

Ineens hebben mensen er bijvoorbeeld bezwaar tegen om bijvoorbeeld op een groepsfoto te staan.

Recent nam ik een zo'n groepsfoto van een vrijwilligerswerkgroep waarna één van de personen achteraf naar me toe kwam dat ze bezwaar had tegen publicatie van de foto.

Dan vraag ik me af, waarom ga je dan in die groep staan voor de groepsfoto? Had je je dat niet vooraf kunnen bedenken?

Ik heb heel de groep opnieuw laten opdraven omdat ik weiger om in een groepsfoto een gezicht zwart te maken omdat iemand zo stom is om wel op de foto te willen, maar dan vervolgens niet meer op de foto wil.

In feite is het de vraag of deze persoon nog wel recht van spreken had, omdat vooraf duidelijk was waarom de foto genomen werd. Nu ga ik daar geen rechtszaak over voeren want de AVG geeft mensen veel rechten, ook als ze stom genoeg zijn om op een groepsfoto te gaan staan terwijl ze dat niet willen. Mijn idee is: als je niet op een foto wil, ga dan ook niet klaarstaan om op de foto gezet te worden. Gelukkig kon de groepsfoto overgenomen worden.

Eigenlijk moet je in zo'n geval van IEDEREEN een schriftelijke toestemming hebben om op de foto gezet te worden. Dat zegt de wetgever.

Het is duidelijk, er zijn regels waar we rekening mee moeten houden.

Er is een enorm verschil tussen vaste camera's en camera's die vastgehouden worden. Onder de laatste groep vallen ook dashcams.

Er is ook een verschil tussen openbare ruimte en afgesloten privé ruimtes.

Dat zijn de belangrijkste zaken waar rekening mee gehouden moet worden.

Vaste camera's in de openbare ruimte

De strengere regelgeving komt voort uit het feit dat heel Nederland volgehangen wordt met vaste camera's. De wetgever wilde daar in zekere zin paal er perk aan stellen en is daar uiteindelijk totaal niet in geslaagd.

Immers hangen er heel veel camera's en bijna niemand weet de regels over die camera's.

Het komt er op neer dat je naast je vaste camera in de openbare ruimte ook een bordje moet ophangen dat je camera er hangt. Er zijn allemaal uitzonderingen die de zaak enorm ingewikkeld maken. De grote lijn is echter dat in de publieke ruimte het filmen van specifieke herkenbare personen alleen met vaste camera's is toegestaan als er een bordje bij hangt. Nu is dat een versimpelde weergave, want in een stadscentrum hangen honderden camera's en er hangen in heel dat centrum maar enkele bordjes waarop staat dat er camera toezicht is. Dat is dus op die manier toegestaan.

Ook binnen openbare gebouwen moet er dus 'ergens' een bordje hangen dat er camera's hangen.

Ik had in 2019 een enorme aanvaring met onze burgemeester omdat ik tijdens een openbare vergadering opnames maakte in de openbare raadszaal.

Dat mocht ik niet omdat ik geen toestemming gevraagd had.

Nu ga ik dus standaard voor de vergadering naar de burgemeester toe en vraag ik toestemming. Hij moet die toestemming geven, tenzij hij zwaarwegende bezwaren tegen de opnames heeft. Anderen op de publike tribune mogen dan nog altijd geen opnames maken, terwijl ik dat na de verkregen toestemming wel mag. Iedereen die opnames wil maken, moet individueel vooraf toestemming vragen. Ondertussen neemt de gemeente wel heel de vergadering op band en beeld op.

Ook heeft onze gemeente nu in de hal de regels rondom camera's staan. Ik kon namelijk aantonen dat de gemeente fout zat en niet ik. Ik kan immers de huisregels in een openbaar gebouw niet weten als je die als gebouweigenaar niet publiceert.

Als je een vaste camera op je huis hebt hangen, dan mag deze niet de tuin van de buren en ook niet de openbare ruimte filmen. Dat is de regel. De vraag is of je dat wel mag als je aangeeft dat die camera er hangt. De tuin van de buren mag je overigens in ieder geval niet filmen... De openbare ruimte weg vanuit een vaste camera aan of in je huis filmen mag wel als de mensen onherkenbaar in beeld komen. Je tuin dus filmen maar in de verte de weg zien kan dus wel als aan die voorwaarde voldaan wordt. Ondertussen wil de politie graag je beelden van de straat hebben als ze er verdachten mee kunnen oppakken. Hoe krom is dat?

Openbare ruimte en losse camera's zoals smartphone en dashcam.

Deze mogen gewoon op straat opnames maken. Nu is er wel een verschil tussen buiten en binnen.

Je mag niet buiten voor een raam van een huis gaan staan en specifiek naar binnen filmen of fotograferen.

Ook moet je er rekening mee houden of je film commercieel van opzet is. Je mag niet zomaar mensen herkenbaar filmen voor een commerciële film.

Openbare ruimte maar dan binnen een gebouw of af te sluiten ruimte, zoals een sportpark.

Het kan zijn, zoals bij ons gemeentehuis, dat er aanvullende regels zijn omtrent fotograferen van openbare ruimte die zich in een gebouw bevinden. Soms zijn die regels er ook voor sportparken etc. Het mag duidelijk zijn dat niemand er zich aan houdt, maar dat is een ander verhaal. Als je je kind fotografeert tijdens een sportwedstrijd kan het zijn dat een andere ouder er bezwaar tegen heeft als je ook zijn of haar kind herkenbaar in beeld hebt. Je moet dan dat kind onherkenbaar maken.

In privé ruimtes mag je niet in het geheim filmen. Je mag dus niet stiekem opnames met je smartphone maken.

Je mag in Nederland dus ook geen geheime opnames van je babyzitter maken...

Op Dumpert en Geen Stijl is regelmatig te zien dat deze regel massaal aan de laars gelapt wordt. De naleving en handhaving van de regels is dan ook belabberd. Vervolging vindt weinig plaats.

Je mag wel in privé ruimtes fotograferen en filmen als je dat openlijk doet. Wel moet je toestemming van de eigenaar van de ruimte hebben. Dan nog mogen personen je aangeven dat je de beelden van hen niet mag publiceren.

Je mag dan zo iemand zwart maken op de foto en film en alles dan alsnog gewoon gebruiken. Als die persoon maar niet herkenbaar is.

Foto's en video's op je werk maken mag niet... tenzij. Tenzij de werkgever toestemming geeft EN iedereen die in beeld komt toestemming gegeven heeft om herkenbaar in beeld te komen.

Iemand kan OOK bij filmen in de openbare ruimte bezwaar maken over het in beeld komen. De rechter kan dan eventueel in bepaalde gevallen bepalen dat het belang van deze persoon zo zwaar weegt dat publicatie verboden is. Dit kan bijvoorbeeld zijn als iemand met een gebiedsverbod zich op verboden gebied bevindt en dankzij deze beelden strafbaar is.

Het belachelijke geval kan dan zijn dat je, als slachtoffer van die persoon met het gebiedsverbod, aangeklaagd kan worden door de dader die van de rechter gelijk krijgt omdat je hem/haar zonder toestemming gefilmd hebt. De film kan dan niet langer als bewijs voor de overtreding dienen.

Ik ben me overigens niet bewust van een dergelijke zaak die in Nederland al voorgekomen is. Het zou mooi zijn om de grenzen van de wetgeving helderder te krijgen.

Ga er vanuit dat de privacy van een persoon het bij de rechter bijna altijd wint van het belang van de video. Ik zou heel benieuwd zijn naar een dergelijke casus.

Hoe moet iemand toestemming geven.

Je gelooft het niet, maar van de wetgever moet iedereen individueel op papier toestemming geven voor plaatsing. Die toestemming moet gegevens zijn op het moment dat die persoon er ook geestelijk toe in staat was. Een dronken persoon laten tekenen is dus niet rechtsgeldig.

Die gegeven toestemming kan later op ieder moment ook weer door de persoon ingetrokken worden.

Het mag duidelijk zijn dat dit een onmogelijke opgave is. Dit is ook een reden dat de rechter de privacy veelal hoger inzet dan de beelden. In de meeste gevallen is er geen schriftelijke toestemming en daarbij, als die er wel is, kan deze weer ingetrokken worden. Een wassen neus derhalve.

Je kan je in de praktijk dus de moeite van de schriftelijke toestemming wel besparen, want deze toestemming biedt je als fotograaf of filmer geen meerwaarde.

Als iemand bezwaar maakt, kan je het beste die persoon onherkenbaar maken. Daar komt het op neer.

Mijn advies: Maak bij privé foto's en video's gewoon deze foto's en video's en reageer netjes op iedereen die er bezwaar tegen heeft. Maak ze onherkenbaar of hou ze buiten beeld en het probleem is over.

Als je van mening bent dat jouw belang zwaarder is dan het privacy belang van de persoon ga dan de aanvaring maar aan en laat het bij de rechter komen. Weet dat dit een dure zaak kan worden als je dit verliest. Je moet dus wel heel zeker van je zaak zijn.

Maak je commerciële foto's en video's, dan is het wel verstandig om de toestemming schriftelijk vast te leggen. Daarmee voorkom je zware financiële claims omdat je een commercieel belang hebt bij de beelden.

Enkele sites over dit onderwerp:

https://mens-en-samenleving.infonu.nl/diversen/155337-filmen-en-fotograferen-van-mensen-op-straat-mag-dat.html

Hou er rekening mee dat genoemde voorbeelden van voor de invoering van de AVG kunnen zijn. De regels zijn daarna nog weer verscherpt.